W świecie intensywnej nauki, kolejnych kolokwiów, projektów i egzaminów odpoczynek jest nie tylko przywilejem, ale koniecznością. Jednocześnie wielu studentów mierzy się z prokrastynacją — odkładaniem ważnych zadań na później, często pod pretekstem „regeneracji”. Jak odróżnić zdrową przerwę od unikania działania? I dlaczego ta różnica ma znaczenie dla naszego dobrostanu psychicznego?
Czym jest odpoczynek?
Odpoczynek to celowy i świadomy proces regeneracji. Pozwala nam odzyskać siły, obniżyć poziom stresu, poprawić koncentrację i długofalowo zwiększyć efektywność nauki. Towarzyszy mu poczucie spokoju, kontroli oraz jasność, że przerwa jest elementem dbania o siebie. Formy odpoczynku mogą być różne: spacer, drzemka, rozmowa z bliskimi, aktywność fizyczna, kreatywne hobby czy nawet… nicnierobienie. Najważniejsze jest to, że odpoczywamy po to, by wrócić do działania.
Czym jest prokrastynacja?
Prokrastynacja to nieprzyjemne odkładanie zadań pomimo świadomości konsekwencji. Zazwyczaj wynika z lęku, perfekcjonizmu, presji, braku motywacji lub poczucia przytłoczenia. Towarzyszy jej napięcie, poczucie winy, frustracja i rosnący stres. Pozorne „zajęcia zastępcze” — przegląd social mediów, nagłe sprzątanie pokoju czy włączanie kolejnego odcinka serialu — nie dają realnej regeneracji, a po nich często czujemy się gorzej niż przed przerwą.
Jak odróżnić odpoczynek od prokrastynacji?
| Pytanie | Odpoczynek | Prokrastynacja |
| Jaki jest cel? | Regeneracja, dbanie o siebie | Unikanie zadania, redukcja napięcia „tu i teraz” |
| Jak się czujesz? | Uspokojenie, ulga, jasność | Napięcie, poczucie winy, stres |
| Czy jest plan powrotu? | Tak, określona przerwa | „Jeszcze tylko chwilę…” |
| Efekt po przerwie | Więcej energii, lepsza koncentracja | Jeszcze większe zmęczenie psychiczne |
Prosty test:
Czy ta przerwa naprawdę mi pomoże, czy tylko odsuwam niewygodne zadanie?
Jak zamienić prokrastynację w konstruktywny odpoczynek?
Planuj krótkie, regularne przerwy (np. technika Pomodoro)
Stosuj „odpoczynek jakościowy” — świeże powietrze, ruch, kontakt z innymi
Pracuj z lękiem przed zadaniem — czasem warto rozbić cel na małe kroki
Ćwicz samoempatię — świadomość własnych emocji zmniejsza napięcie
Ogranicz „pułapki czasu” (aplikacje, media społecznościowe)
Ustal jasne ramy: „Odpoczywam 20 minut i wracam”
Podsumowanie
Odpoczynek jest niezbędny — to inwestycja w zdrowie psychiczne, koncentrację i dobrostan. Prokrastynacja natomiast to mechanizm unikania, który chwilowo przynosi ulgę, ale długofalowo pogarsza samopoczucie. Świadome rozróżnianie tych dwóch stanów może pomóc Ci skuteczniej zarządzać energią, stresem i motywacją. Jeśli czujesz, że prokrastynacja zaczyna przejmować kontrolę nad Twoimi studiami i codziennym funkcjonowaniem, pamiętaj — nie musisz radzić sobie z tym samodzielnie. Zachęcamy do kontaktu z naszą poradnią psychologiczną app@ujw.pl — razem poszukamy rozwiązań, które pomogą Ci odzyskać równowagę.
dr Renata Socha
